Dosze - typy konstytucyjne Vata, Pitta, Kapha. Garść wiedzy;-).

Ajurweda dla opornych. Proste zrozumienie koncepcji dosz.

 

Czym są dosze?

Prakriti to typ konstytucji fizycznej, psychicznej, emocjonalnej. Nasze Prakriti jest tworzone przez  5 żywiołów, które z kolej budują 3 dosze: Vata, Pitta, Kapha. Na każdą z dosz składa się połączenie 2 żywiołów (eter-powietrze, ogień-woda, woda-ziemia). Każdy człowiek może w typie mieć dominującą 1 doszę, 2 dosze po równo, lub 3 dosze. Zobacz różne testy na swoją doszę w artykule.

Z jakich żywiołów składa się dosza?

• Vata - żywioły to eter i powietrze

• Pitta - żywioły to ogień i  wodę

• Kapha - żywioły to ziemia i woda

Jaką doszą jestem?

Są trzy możliwości kiedy w teście wychodzi Ci, że w twoim typie dominuje 1 dosza, 2 po równo, lub 3 po równo.

TEST NA DOSZE

 W Internecie znajdziesz sporo testów na typ konstytucyjny, więc nie będę już powielała żadnego na blogu. W komentarzach napiszcie, który test spełnił Wasze oczekiwania! Jeśli traficie na lepsze wersje, piszcie w komentarzach również;-)).


 Kilka linków do darmowych testów na dosze:

• a-ajurweda.pl/pl/test
• www.mantra.pl/zdrowie/ajurweda/test-prakriti-vikriti 
• yogainternational.com/article/view/dosha-quiz 
• www.studiosante.pl/ajurwedyjskie-dosze-vata-pitta-kapha/

 

 

Charakterystyka dosz

 

 Vata

ETER + POWIETRZE 

 

•  Ta dosza odpowiada za ruch w ciele (krążenie, oddech, przepływ informacji w neuronach, prana i apana - dwie energie - prana - pobierania i odżywiania// apana - wydalania).

•  cechy fizyczne - sztywność - suche, strzelające stawy, drobna - wiotka sylwetka (szczupła, chuda - zawsze problem z nabiciem masy mięśniowej), brak siły fizycznej, u dziewczyn sylwetka bardziej "chłopięca niż kobieca" - wąskie biodra, mały biust; podatność na odczuwanie zimna, słabe krążenie (zwłaszcza późna jesienią, zimą i wczesną wiosną), cienkie włosy, sucha skóra do tendencji szybszego powstawania zmarszczek, często rozregulowana tarczyca; kruche i łamliwe paznokcie, niezbyt dobre zęby; tendencja do zaparć, często tiki nerwowe i zespół niespokojnych nóg.

• cechy charakteru / działania - towarzyska, kreatywność największa, subtelność i delikatność w ruchach i działaniu, ruchliwość - nadpobudliwość - nie lubi stagnacji, nie lubi wietrznej i suchej / zimnej pogody, szybkość lecz łatwo się męczy wyczerpując akumulatory; mówi dużo i szybko, niecierpliwość do dłuższego pozostawania w jednym miejscu - ciągle musi gdzieś gnać, coś robić, szybko się uczy i również szybko zapomina, jest roztrzepana - często odlatuje gdzieś myślami, ma tendencje do wypalenia zawodowego,odczuwania niepokoju i leków, depresji; nadmiar bodźców i przemęczenie pracą rozregulowuje ją - źle sypia, jest nerwowa.

 Czynniki obciążające Vata - suche jedzenie - wafle ryżowe, czipsy; wietrzna i sucha (chłodna) pogoda; za dużo bodźców, stresorów, zadań, pracy; późne zasypianie i zarywanie nocy, hałas; nadmiar stresu i przeciążenia treningowe (zbyt wyczerpujące aktywności fizyczne doprowadzające do zakwasów), brak regeneracji.


Pora roku, w której rządzi Vata  - jesień oraz zima.

Pitta

OGIEŃ + WODA 

• W organizmie odpowiada za regulację  agni - wewnętrzny ogień trawienny, regulacja metabolizmu.

• cechy fizyczne (organizmu) - częste odczuwanie nadmiaru gorąca w ciele, wrodzona siła fizyczna, mocne mięśnie i stawy (typ "pakiera", sportowca) - pośrednia budowa ciała - nie tyje, chyba, że się przejada; gorąca, ostra, oleista, płynna, temperamentna, intensywny zapach potu, tendencje do alergii (wysypki, zaczerwienienia, uczulenia, trądzik, rozszerzone naczynka), u panów tendencja do szybszego łysienia. Pitta jest szczególnie wrażliwa na stres, poprze swą tendencję do nagłego wpadania w gniew, oraz do umiłowania ostrych pokarmów, często cierpi na zgagę, wrzody i refluks, nadciśnienie, zawały, wylewy - przez impulsywność i tendencję do używek oraz niewłaściwego trybu życia/ i jedzenia.

• Cechy charakteru - przodująca we wszystkim,dumna, zawsze w centrum uwagi, łatwo wpada w gniew, impulsywna, ma zamiłowanie do pieniędzy - pycha, jest zazdrosna, jest urodzonym przywódcą, jest pewna siebie, ambitna aż za bardzo - cięty język - wysokie IQ, urodziny przedsiębiorca, bywa egocentrykiem, nawet narcyzem.

Czynniki obciążające Pitta - ostre, gorące, ciężkostrawne jedzenie, pogoda upalna (słoneczna 30 stopni), pogoda upalna, duszna i burzowa, pracoholizm, długie godziny pracy umysłowej przed komputerem, ciężka, siłowa praca fizyczna oraz treningi sportowe (przetrenowanie, przemęczenie, gniew, frustracja, gorąco); agresywna rozrywka o nadmiarze bodźców - filmy, muzyka, imprezy całonocne bez odpoczynku; presja doskonałości, używki - kofeina, różne substancje, alkohol.

Pora roku, w której dominuje Pitta - LATO.

Kapha 

 WODA + ZIEMIA

• cechy fizyczne (organizmu), ciężkość i wilgoć (ZWIĘKSZONA ILOŚĆ ŚLUZU, PODATNOŚĆ NA PRZEZIĘBIENIA, wilgotna, gruba skóra, podatność na wyprysk - zła dieta, problemy hormonalne -  często cera tłusta), tłustość np. włosów - tendencja do przetłuszczania, lepkość, zimno, masywna budowa (kości, stawy, największa ilość tkanki tłuszczowej, tendencja do tycia - ale przez to krągłość kształtów, miękkość ciała)

• cechy psychiczne (predyspozycje, charakter)  - wycofana, trochę samotnik mający upodobanie do  spokoju i zasiedzenia (stagnacja, ociężałość), pielęgnowanie ogniska domowego, upodobanie do jedzenia, zwłaszcza słodyczy, które wzmacniają KAPHA w organizmie.   (powinna unikać tłustego, ciężkostrawnego, słodkiego jedzenia). Nadciśnienia, nadwaga, cukrzyca, miażdżyca - zawały,

Czynniki obciążające KAPHA - pogoda wilgotna, deszczowa, zimna z pluchą, pochmurna, niskie ciśnienie, praca siedząca lub "na stojąco" w jednym miejscu, wykonywanie czynności monotonnych, obciążających kręgosłup i stawy.  W diecie nadmiar słodkich i tłustych (oleistych, wodnistych) dań.

Pora roku, w której rządzi Kapha  - Wiosna.




   Normalnie dosze pozostają w ciele w równowadze (zgodnie z naszym typem kostytucyjnym), utrzymując nasze ciało i umysł w zdrowiu. Wszystkie czynniki (tryb życia, jedzenie, ruch) wzmacniające/ przeciążające daną doszę/ jej charakter (Vatę, Pittę, Kaphę) powodują zaburzenie jej równowagi w naszym typie konstytucyjnym. Czyli ta dosza się rozregulowuje i zaczyna przeważać nad pozostałymi / dominować w naszym typie. Ze wszystkich 3 najważniejsza jest Vata, ponieważ jest odpowiedzialna za ruch (krążenie, przewodzenie impulsów, oddychanie, pranę - energię przyjmowania - odżywianie, apanę - energię wydalania (toksyn - Ama - np. niestrawione resztki pokarmu, toksyny wydalane z potem, wydech - CO2). Brak równowagi w Vata powoduje najwięcej dolegliwości w naszych organizmach.

 

 D I N A C H A R Y A

Ajurwedyjskie pory dnia najlepsze dla danej doszy. 

Dobowe cykle dostosowane do poziomu naszej energii - Dinacharya.

Jak dobrze wykorzystać Twój dobowy rytm na naukę, pracę, posiłki, lub odpoczywanie, by utrzymać swój typ konstytucji w równowadze?

DINACHARYA  DZIEŃ

• RANO  czas Kapha  - 6 -10:00 

Rano wybudzamy się ze snu, mamy niższe ciśnienie, przytomniejemy i rozkręcamy ciało, oraz umysł, do działania. Kto nie lubi wtedy dłużej poleniuchować gdy ma wolny dzień;-)? Nasze ciało, umysł, działanie mają cechy Kaphy - powolność, ciężkość, spokój w rozkręcaniu się do kolejnego dnia. To idealne godziny na lekki posiłek, zadbanie o urodę i wypróżnienie po nocy,spokojne przygotowanie do pracy, łatwiejsze zadania, delikatne rozkręcanie naszego dobowego rytmu.

• RANO / POŁUDNIE czas Pitta - 10 - 14:00

Okres najlepszej koncentracji, oraz wydajności fizycznej. Nasz umysł i ciało działają najlepiej. To idealny czas na naukę, na projekty i zadania w pracy mocno angażujące cały zespół), przyswajanie wiedzy, mocno trening sportowy, spożywanie większych posiłków  - np. obiad (agni - ogień trawienny działa tutaj najlepiej / nasz metabolizm działa tutaj na najwyższych obrotach ). Mamy wtedy najwięcej energii do działania.

• POŁUDNIE / WCZESNY WIECZÓR czas Vata  - 14 - 18:00

Powoli się wyciszamy w tym idealnym momencie, na zbalansowanie naszego organizmu. Metabolizm lekko zwalnia, dlatego posiłki powinny być już zdecydowanie lekkostrawne. To najlepszy czas na realizacje pasji i przyjemności, spotkań ze znajomymi, kreatywnych projektów nie wymagających pośpiechu, czas wysiłku fizycznego o średniej do małej intensywności (delikatne treningi cardio, joga relaksu oraz łagodna czyli aktywności pomagające rozładować napięcia po całym dniu, łatwiej zasnąć). Musimy tutaj unikać mocnych treningów (np. Ashtanga) i przemęczenia, ponieważ rozregulują one nasz sen, niepotrzebnie pobudzając wieczorem.

DINACHARYA WIECZÓR i NOC 

 

• WIECZÓR czas Kapha - 18 - 22:00

Metabolizm już zwolnił, a ostatni posiłek najlepiej zjeść przed 18:00. Zwalniamy z aktywnościami, przygotowując się do wieczornych ablucji, czyli kąpieli, domowego SPA, zadbania o siebie. TO intymny czas, który warto wykorzystać na słodkie leniuchowanie z książką;-). Unikać kawy i mocnej herbaty, brutalnych filmów i głośnej muzyki. Najlepszy czas na spokojna naukę medytacji i rytuały z łagodnym olejkiem eterycznym pomagającym zasnąć (melisa, drzewo herbaciane). Agni - trawienny ogień, zaczyna zwalniać.

• NOC czas Pitta - 22 - 2:00

CZAS SNU. CZAS BIOLOGICZNEJ REGENERACJI.

1:00 to czas gdy temperatura ciała spada, i nasz mózg, wraz z całym organizmem, wchodzi w stan najgłębszej i najbardziej efektywnej regeneracji. Czas gdy trzeba spać, i nie wolno się budzić.
Najlepiej zasnąć przed/ około 22:00 i przespać 7 godzin. Odpoczynek powinien pozostać niczym nie zakłócony.

• NOC/ NAD RANEM czas Vata - 2 - 6:00

To czas głębokiego snu, którego nie warto zakłócać wstawaniem. Ale jeśli już to nam się przydarzy to...  najlepszy czas do wstawania na poranną sesję jogi np. Mysore. Dla Vat i Pitt. Spokojna Kapha będzie miała z przebudzeniem problem, zwłaszcza zimą.  Najlepiej wstać pomiędzy 4 a 5:00 (wiosną, latem, jesienią), i udać się na praktykę jogi na czczo.

A Ty, jak wdrożysz dobowy rytm Dinacharya do swojego życia?

Piszcie o swoich doświadczeniach w komentarzach;-)).