Ajurweda - wszystko o 3 doszach: VATA, PITTA, KAPHA część I

 Autorka rysunków: Ala ;-)


  Czym są ostatnio tak popularne typy budowy, konstytucje psychofizyczne, składowe podstawowej natury naszego istnienia, tej z którą rodzimy się. Nazywanej Prakriti.

Czy Prakriti to zestaw genów, rzecz niezmienna? Czy to elementy, które nabywamy w ciągu życia, zmienne, coś nad czym możemy sami pracować, rozwijając lub wygaszając? Czym są osławione i ostatnio tak modne dosze?

Postaram się odpowiedzieć na te intrygujące pytania.

  W AJURWEDZIE mamy 3 dosze: VATA, PITTA i KAPHA (typy osobowości, budowy). Mamy również Prakriti - naturę, z którą się rodzimy. Określa ona proporcje występowania pięciu elementów (panca mahabhutas - to żywioły, budujące dosze: eter/przestrzeń - akasha o cechach suchości i zimna, lekkości, przejrzystości, to również pusta przestrzeń; powietrze -vayu wyobrażany (żywioł) jako ruch i dynamika, przezroczystość, ekspansja; woda -  ap/jala wilgoć, płynność i zmiana; ziemia - prithvi to stałość, niezmienność, stabilność; ogień - agni/tejas w postaci energii, ciepła, transformacji, dynamicznych przemian).

 W każdym z nas występują wszystkie 3 dosze - biologiczne energie, będące kombinacją pięciu żywiołów, z których pozostaje w przewadze jeden albo dwa.

•  Vata jest połączeniem powietrza i eteru,
•  Pitta - woda i ogień  (tutaj ogień jest dominujący),
•  Kapha - wody i ziemi:-).

Nikt nie jest tylko jedną doszą. W każdym występują wszystkie trzy, lecz zawsze któraś mocno przeważa górując nad pozostałymi. 

1. W typie Vata dominuje Vata, w Pitta, Pitta a w czystym Kapha - Kapha.
2. Drugą sytuacją jest przewaga dwóch z trzech dosz, czyli typy mieszane: Vata-Pitta, Vata-Kapha, Pitta-Vata, Pitta-Kapha, Kapha-Pitta, Kapha-Vata, gdzie dwie mogą być wyrównane, albo górujące nad trzecią, a trzecia wyraźnie słabsza. 
3. Ostatnim przypadkiem jest rzadko występujący typ zbalansowanych wszystkich trzech dosz : Vata-Pitta-Kapha, w którym występują one "mniej więcej" po równo.

CHARAKTERYSTYKA DOSZ

 VATA - połączenie eteru i powietrza. Lekkość, suchość, ekspansywność, zimno, delikatność. W organizmie człowieka Vata odpowiada za koordynację aktywność, ruch (płynów, gazów, przemieszczanie impulsów nerwowych), krążenie, oddychanie, usuwanie substancji przemiany materii. Vata kumulowana jest w jelicie grubym, układzie oddechowym - płuca, kościach i szpiku, sercu, mózgu i układzie nerwowym. Vata ma szczupłą budowę ciała, jest szybki i aktywny.  Ma sucha i ciekną skórę, cieknie włosy, strzelające stawy i mniejszą elastyczność. Wyraźnie zarysowany kościec oraz żyły, mało tłuszczu i mięśni. Vata jest wrażliwym intelektualistą, często skromnym bez dzisiejszej pewności siebie oraz umiejętności brutalnego przebijania się przez życie. Działa szybko, często i mocno przeżywa stres. Szybko się męczy lecz jest wyjątkowo entuzjastycznie nastawiony do życia, to nie znoszący rutyny, kreatywny i twórczy nonkonformista. Choć lubi ludzi oraz działanie, potrzebuje dużo spokoju i często bywa samotnikiem męczącym się w zbyt gwarnym tłumie.

Pożywienie równoważące typ Vata : cieple, oleiste, wilgotne, kwaśne, słodkie i słone.
Jedzenie unikane w nadmiarze przez Vata (wzmacniające tę doszę w ciele) :  suche, lekkie, zimne.

PITTA - połączenie wody i ognia. Dynamika, gorąco, ostrość, ruchliwość, oleistość, wilgotność. W ciele człowieka Pitta przejawia się w trawieniu (spalanie = działanie enzymów trawiennych, żołądek, jelita), płynach, krwi, regulowaniu przemiany materii, termoregulacji, wydzielaniu gruczołów, głodzie i pragnieniu. Niedosyt pitty = niestrawność i spadek tempa metabolizmu, nadmiar zachwianie równowagi hormonalnej, nadkwasotę i wrzody. Naturalne miejsca występowania pitty to: wątroba, krew z limfą, jelito cienkie, gruczoły łojowe, oczy (ostrość widzenia).

Osoba o umięśnionej budowie ciała, silna fizycznie, niezwykle inteligentna o wyjątkowych zdolnościach oratorskich, prężenie działająca, prawie się nie męcząca. Świetny organizator, ekstrawertyk i przywódca z żyłką do zarządzania funduszami, zdyscyplinowany lider każdej grupy, lecz o skłonnościach do gniewu, silnych emocji i pragnień. Bywa impulsywny, narzucający swoje zdanie i niecierpliwy, kontrolujący wszystko, przez swój nadmierny perfekcjonizm często doprowadza do konfliktów.

Pożywienie równoważące typ Pitta :  chłodne, zimne, słodkie, cierpkie, suche, ciężkie lecz nie będące oleiste, gorzkie.
Jedzenie unikane w nadmiarze przez Pitta (wzmacniające tę doszę w ciele) : gorące, ostre, słone, wszelkie napoje pobudzające ze względu na "ogień: i łatwość do padania w gniew.

KAPHA - połączenie wody i ziemi, pozostających w równowadze. Stabilność, niezmienność, zimno, ciężkość, oleistość, wilgoć. W organizmie zestala, stabilizuje, odżywia, spaja i utrzymuje wszystkie systemy, organy, tkanki, równocześnie tworząc je. Warunkuje masę ciała, reguluje popęd seksualny. Odpowiadają jej smak oraz węch powiązane z zamiłowaniem do dobrego jedzenia. Ma największy wpływ na emocje oraz ich równowagę bądź jej brak. Rejony występowania tej doszy w ciele to górna partia klatki piersiowej, stawy, żołądek, głowa, usta, szyja, tkanka tłuszczowa.

Osoba o okrągłej budowie ciała oraz tendencji do nadwagi. Posiadacz/ka zmysłowych kształtów.  Działa spokojnie i wolno, jest wytrzymały, dobrze poskramia swoje emocje. Jest stały w uczuciach i decyzjach. Roztacza atmosferę ciepła i bezpieczeństwa, lecz bywa zaborczy i uparty, leniwy, działający powoli, ma za to bardzo dobra pamięć. Nie toleruje zmian, preferując ustabilizowany styl życia.

Pożywienie równoważące typ Kapha : ciepłe, lekkie, suche, cierpkie, gorzkie, ostre, o dużej zawartości przypraw poprawiających trawienie.
Jedzenie unikane w nadmiarze przez Kapha (wzmacniające tę doszę w ciele) : ciężkie, oleiste, wilgotne, zimne i długo trawione, słodkie.




GUNY

Sattva, Radżas, Tamas 

GUNA = stan lub właściwość, w którym lub w której umysł, dusza, ciało znajduje się w danym momencie życia, funkcjonowania, praktyki.

Są trzy guny : sattva, radżas, tamas, wszystkie obecne w różnych proporcjach w każdym człowieku, działaniu, myśli, aktywności. Ze wszystkich trzech, w obecnym, przeżywanym momencie, okresie życia, porze roku, porze dnia, doświadczanym stanie czy wrażeniu, dominuje jedna.

SATTVA to spokój, jasność, światło, lekkość, harmonia, równowaga, w praktyce jogi Samadhi (odpowiada jej delikatna,harmonijna, płynna, niczym nie zachwiana praktyka asan, pełna akceptacji dla własnego ciała oraz możliwości).
RADŻAS to aktywność, dynamika, działanie, wprowadzanie zmian, energia, moc, siła (odpowiada jej aktywna i dynamiczna praktyka asan, w której dominują elementy siłowe, szybkość, brak czasu na zatrzymanie w asanie i skupienie się na technice).
TAMAS to ociężałość, ciemno, powolność, bezwładność, stagnacja (odpowiada jej powolna praktyka jogi, długie pozostawanie w każdej asanie, zatrzymania, pozycje uziemiające, statyczne).

 W następnych wpisach o ajurwedzie odżywianie oraz praktyka - filmiki z sesjami jogi 

na zrównoważenie każdej doszy:-).

Zapraszam do czytania!

NAMASTE